تحصیل تابعیت ایران برای شخص و خانواده اش همراه با آثار و نتایجی است که جهت روشن شدن آن ضروری است تا موارد زیر مورد بررسی قرار گیرد:

• مبدا پذیرش به تابعیت ایران
• آثار پذیرش به تابعیت ایران
• وظایف شخص پذیرفته شده
• حقوق شخص پذیرفته شده

۱- مبداء پذیرش به تابعیت ایران

منظور از مبدأ پذیرش به تابعیت ایران، این است که شروع تابعیت ایرانی برای شخصی که تحصیل تابعیت ایران را کرده از چه زمانی شروع و آثار آن از کی آغاز می گردد؟

قانون ایران، راجع به مبدأ پذیرش به تابعیت، مسکوت است و در این مورد نص صریحی وجود ندارد که مشخص نماید از چه زمانی آغاز می گردد. ولی ضمنی می توان از قوانین استنباط نمود که مبدأ پذیرش از تاریخ تحصیل تابعیت است. در ماده ۹۷۲ ق.م. قید شده است که «اشخاصی که تحصیل تابعیت ایرانی نموده یا بنمایند از کلیه حقوقی که برای ایرانیان مقرر است بهره مند می شوند…». پس باتوجه به این ماده می توان گفت که مبدأ اثر تابعیت از تاریخ تحصیل تابعیت ایران شروع می شود.

۲- آثار پذیرش به تابعیت ایران مربوط به خانواده

الف) آثار پذیرش به تابعیت ایران مربوط به زوجه

در بیشتر کشورهایی که قایل به اصل وحدت تابعیت زن و شوهر میباشند، چنانچه شوهری تابعیت کشوری دیگر را تحصیل نماید زن وی نیز تابعیت جدید شوهر خود را تحصیل خواهد نمود. در قانون ایران نیز چنانچه مرد خارجی، به تابعیت ایران پذیرفته شود، تابعیت جدید وی به زن سرایت می کند.

ب) آثار پذیرش به تابعیت ایران مربوط به اولاد

آثار تحصیل تابعیت ایرانی پدر، به هیچ وجه درباره اولاد او که در تاریخ تقاضانامه به سن هیجده سال تمام رسیده اند سرایت نمی کند. اولاد صغیر بیگانه ای که تابعیت ایرانی را تحصیل نموده است ایرانی محسوبند و آنها می توانند در ظرف یکسال از تاریخ رسیدن به سن ۱۸ سال تمام، اظهاریه کتبی به وزارت امور خارجه داده و تابعیت مملکت سابق پدر را قبول کنند.

۳- وظایف شخص پذیرفته شده

شخصی که تابعیت ایران را تحصیل بنماید دارای وظایفی است. از جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

اطلاعت از قوانین و رعایت مقررات مملکتی، احترام به حیثیت و شئون ملی و همچنین چنانچه در زمان سرایت تابعیت ایرانی پدر به وی، صغیر بوده است و بعداً بخواهد به تابعیت ایران باقی بماند باید سایر مردان ایرانی خدمت نظام وظیفه را در ایران انجام دهد.

۴- حقوق اشخاص پذیرفته شده به تابعیت ایران

شخصی که تابعیت ایران را نموده است از کلیه حقوقی که برای ایرانیان مقرر است بهره مند می گردد مگر مواردی که قانونگذار از جهات سیاسی، وی را از این حقوق محروم نموده است. ماده ۹۸۲ ق.م اصلاحی آبان ماه ۱۳۷۰ مقررمی دارد:«اشخاصی که تحصیل تابعیت ایرانی نموده یا بنمایند از کلیه حقوقی که برای ایرانیان مقرر است بهره مند می شود لیکن نمی توانند به مقامات ذیل نائل گردند:

ریاست جمهوری و معاونین او، عضویت در شورای نگهبان و ریاست قوه قضائیه، وزارت و کفالت وزارت استانداری و فرمانداری، عضویت در مجلس شورای اسلامی، عضویت در شوراهای استان و شهرستان و شهر، استخدام در وزات خارجه و نیز احراز هرگونه پست یا مأموریت سیاسی، عالی ترین رده فرماندهی در ارتش و سپاه و نیروی انتظامی، تصدی پست های مهم اطلاعاتی و امنیتی، قضاوت.