ثقیل بودن و شیوه نگارش بسیاری از کتابهای حقوقی که فقط برای شماری از مخاطبان قابل استفاده بود، ما را برآن داشت تا در “حقوق کاربردی” مباحث حقوقی را با زبانی ساده و قابل فهم برای عموم مردم و دانش پژوهان بیان نماییم.

همراهان گرامی، در این راستا گروه میزان بر آن شد، مجموعه‌ای با عنوان حقوق کاربردی را ارائه دهد که راهنمایی در این زمینه باشد. تا پایان این مجموعه با ما همراه باشید.

 دادگاه های عمومی

در مراکز بخش‌ها، شهرستانها و نقاط معینی از شهرهای بزرگ، دادگاههای عمومی به تشخیص رئیس قوه قضاییه ایجاد می‌گردد. این دادگاهها به دو دسته “عمومی و حقوقی و کیفری” تقسیم می‌گردند. هریک از دادگاههای مذکور با حضور رئیس شعبه یا دادرس علی البدل تشکیل می‌شود و وحدت قاضی در آن حکمفرماست. در دعاوی کیفری، با احیاء دادسراها و شکایت و تعقیب بایستی در دادسرا مطرح گردد و پس از صدور کیفر خواست، رسیدگی در دادگاه‏های عمومی کیفری شروع می‌شود.

دادگاه های عمومی حقوقی

دادگاه های عمومی حقوقی، به دعاوی حقوقی و به اصطلاح مدنی رسیدگی می‌نماید.

شروع رسیدگی‌ در دادگاههای عمومی‏ حقوقی، مستلزم تقدیم دادخواست می‌باشد. هر دادگاه عمومی دارای یک قلمرو قضایی خاصی می‌باشد که به آن حوزه قضایی می‌گویند. حوزه قضایی عبارت است: از قلمرو یک بخش یا شهرستان که دادگاه در آن واقع است.

قلمرو قضایی یک دادگاه با توجه به تقسیمات کشوری انجام می‌گیرد و بر اساس حوزه صلاحیت دادگاه مشخص می‌شود. اما باید در نظر داشت که فرد نمی‌تواند دعوی خود را به دلخواه در هر دادگاه اقامه نماید، تعیین دادگاه صلاحیت‏دار، دارای ضوابط خاصی می‌باشد. شایان ذکر است که در حال حاظر حوزه قضایی تهران و برخی از شهرهای بزرگ دیگر به واحدهای متعددی تقسیم گردیده‌اند که تحت‏ عنوان “مجتمع” نامگذاری شده است. اما تقسیم‏ بندی حوزه قضایی به واحدهایی از قبیل، مجتمع یا ناحیه، تغییری در صلاحیت عام دادگاه مستقر در آن ایجاد نمی‌کند.

حسب اصل حاکم بر دعاوی حقوقی کلیه دعاوی بایستی در محل اقامت خوانده اقامه گردد مگر مواردی که قانون خلاف آن را تصریح و از این اصل استثتاء نموده است. برفرض، در صورتی که شخصی در تهران مقیم باشد از شخصی که در شهرکرد اقامت دارد، طلبی داشته باشد، علی الاصول باید داد خواست مطالبه خود را در دادگاه عمومی شهرکرد اقامه نماید.

در دعاوی که یک ادعا راجع به خواندگان متعدد باشد و خواندگان در حوزه‏های قضایی مختلف اقامت دارند یا دعوا راجع به اموال غیر منقول متعددی باشد که در حوزه‏ های قضایی مختلفی واقع شده ‏اند، دعوا را می‌توان در هر یک از دادگاههای حوزه ‏های یاد شده اقامه نمود. به همین منظور و بر اساس اصل ۲۱ قانون اساسی در شهرهای بزرگ، مجتمع قضایی خانواده و در شهرهای کوچک، شعباتی مخصوص رسیدگی به دعاوی خانواده ایجاد گردیده است که به دعاوی ذیل رسیدگی می‌نمایند.

• دعاوی مربوط به نکاح دایم و موقت
• طلاق، فسخ نکاح، بذل مدت و انقضای مدت
• دعاوی مربوط به مهریه و یا جهیزیه
• دعاوی مربوط به حضانت و ملاقات با طفل
• حکم رشد و ….