راز پوشی از جمله مکارم اخلاقی است، یک فرد متعهد نه تنها باید از بازکردن اسرار دیگران خود داری کند بلکه تا آنجا که ممکن است، از افشای اسرار شخصی خود نیز بپرهیزد. اگر سری به اشخاصی مانند پزشک که به اعتبار شغل و حرفه و وضع خاص اجتماعی خود طرف اطمینان و اعتماد جامعه هستند سپرده شود آنان پرده دری کنند، ضررعمده این خیانت در امانت عاید جامعه می شود.

ارکان تشکیل دهنده جرم افشاء اسرار به شرح ذیل می باشد:

مبحث نخست: رکن قانونی

در ماده ۲۲۰ قانون مجازات عمومی مقرر شده بود” اطباء و جراحان و قابله ها و دوافروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می شوند هرگاه درغیر از مواردی که برحسب قانون ملزم می باشند اسرار مردم را افشاء کنند از یک ماه تا یک سال به حبس جنحه ای و از ۲۵ الی ۲۰۰ تومان غرامت محکوم خواهند شد.

در حال حاضر، مطابق ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی “تعزیرات” چنانچه اطباء و جراحان و ماماها و دارو فروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می شوند هرگاه در غیر از موارد قانونی، اسرار مردم را افشاء کنند به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس و یا یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‎شوند”.

نکته قابل توجه اینکه، علاوه بر فوق، مقررات دیگری نیز در خصوص افشاء اسرار وجود دارد که در ذیل، مورد اشاره قرار می گیرند.

1. مطابق ماده ۳۰ قانون وکالت مصوب ۱۳۱۵″وکیل باید اسراری را که به واسطه وکالت از طرف موکل مطلع شده و همچنین اسرار مربوطه به حیثیات و شرافلت و اعتبارات موکل را حفظ نماید”.
2. مطابق ماده ۲۳۲ قانون مالیات های مستقیم مصوب ۱۳۶۶″ماموران تشخیص و سایر مراجع مالیاتی، باید اطلاعاتی را که ضمن رسیدگی به امور مالیاتی مودی به دست می آورند، محرمانه تلقی و از افشای آن جز در امر تشخیص درآمد و مالیاتی مودی به دست می آورند، محرمانه تلقی و از افشای آن جز در امر تشخیص درآمد و مالیات نزد مراجع ذیربط درحد نیاز خودداری نمایند و درصورت افشاء طبق قانون مجازات اسلامی یا آنها رفتار خواهد شد”.
3. ماده ۵۱ قانون دفاتر اسناد رسمی مصوب ۱۵/۳/۱۳۱۶ “سر دفتران و دفتریاران و به طور کلی تمام کارکنان دفترخانه، باید اسرار ارباب رجوع و متعاملین را که بر اثر تنظیم یا ثبت، از آن اطلاع حاصل کرده اند، مکتوم دارند.”
4. ماده ۲۰ قانون کیفر بزه های مربوط به راه آهن مصوب ۱۳۲۰ ” هرگاه کارمند راه آهن از ساختمان ها، تجهیزات، کارخانجات، تاسیسات ثابت و وسایط نقلیه و غیر آن نقشه، عکس یا اطلاعاتی که جنبه سری دارند و افشاء آن برخلاف مصالح راه آهن و یا مصالح عمومی کشور باشد به کسی بدهد یا کسی را برای بدست آوردن چنین اسناد و مدارک کمک نماید در صورتی که عمل بزه شدیدتری نباشد، به حبس مجرد ا زدو تا پنج سال محکوم می شود.”
5. ماده ۲۹ قانون مطبوعات مصوب ۱۳۶۴ و اصلاح آن مصوب ۱۳۷۹ ” انتشار مذاکرات غیرعلنی مجلس شورای اسلامی و مذاکرات غیرعلنی محاکم دادگستری یا تحقیقات مراجع اطلاعاتی و قضایی که طبق قانون افشاء آن مجاز نیست، ممنوع است و در صورت تخلف، طبق نظر حاکم شرع و قانون تعزیرات با وی رفتار خواهد شد.