حقوق بین‌الملل، شاخه‌ای از علم حقوق است که شامل قواعد حاکم برآن دسته از روابط افراد، سازمان‏ ها و دولت‏ ها که دارای حداقل یک عنصر خارجی و بین‌المللی باشند. توسعه روز افزون روابط بین دولت‏ ها و افراد و همچنین روابط افراد با یکدیگر در زندگی بین المللی، باعث شده تا دولت ها برای رفع نیازهای خود، قوانین و مقرراتی متناسب با نیازهای جوامع خود تصویب نمایند. حقوق بین الملل خصوصی در نظام حقوقی ایران سابقه طولانی دارد و در قانون مدنی پیش‏بینی شده است اما متاسفانه برخی از مقررات آن با نیازهای فعلی همخوانی نداشته و ضرورت اصلاح و مطابقت آنها با مسائل روز احساس می‏ گردد.

همراهان گرامی، در این راستا گروه میزان بر آن شد، مجموعه‌ای باعنوان حقوق بین ‏الملل خصوصی را ارائه دهد که راهنمای شما در این زمینه باشد. تا پایان این مجموعه با ما همراه باشید.

حقوق بین الملل خصوصی

با توجه به توسعه روز افزون روابط بین ‏المللی، که این روابط از یکطرف، شامل روابط بین دولت‏ها با یکدیگر، که موضوع حقوق بین الملل عمومی است و از طرف دیگر، روابط بین دولت ها با افراد، در زندگی بین‏ المللی، که موضوع حقوق بین‏ الملل خصوصی است که باعث گردیده تا حقوق بین الملل نیز توسعه یابد. توسعه روابط بین المللی چه در زمینه حقوق بین الملل عمومی و چه در زمینه حقوق بین الملل خصوصی نیاز به تصویب و تنظیم قواعد و مقرراتی دارد که با توسعه و پیشرفت این روابط، همخوانی و سازگاری داشته و مبتنی بر نیازهای جوامع باشد.

درمورد حقوق بین الملل خصوصی، تعاریف مختلفی ارائه شده است که عبارتند از:

• حقوق بین الملل خصوصی، رشته ای از علم حقوق است که از روابط افراد در زندگی بین ‏المللی بحث می کند.
• حقوق بین‏ الملل خصوصی، رشته ای از علم حقوق است که، روابط خصوصی افراد را در سطح زندگی بین المللی تنظیم می‏ کند.
• نی‏بوایه، معتقد است که: حقوق بین الملل خصوصی، شعبه ای است از حقوق موضوعه، که روابط افراد را در زندگی خصوصی به موجب پدیده مرز، تنظیم می ‏نماید.

همانطوری‏که، درتعاریف فوق، مشاهده می ‏شود فقط بحث از روابط خصوصی افراد با دولت‏ها به میان آمده است، که به نظر می‏رسد، این تعاریف کامل و جامع نمی باشند، زیرا ممکن است روابط اتباع داخله نیز به علت یک عامل خارجی مشمول حقوق بین الملل خصوصی باشد. مثلاً هرگاه دو ایرانی در ایران قراردادی با یکدیگر منعقد نموده، که موضوع آن قرارداد واقع در خارج باشد، موضوع جنبه بین المللی پیدا نموده و وارد قلمرو حقوق بین الملل خصوصی می گردد.

با استفاده از تعاریف فوق، می‏توان حقوق بین‏ الملل خصوصی را چنین تعریف نمود: “حقوق بین‏ الملل خصوصی، رشته ای از حقوق است که پیرامون روابط افراد با یکدیگر و همچنین روابط افراد با دولت‏ ها، خارج از قلمرو داخلی و درعرصه بین المللی بحث می نماید”.