دفاتر تجارتی دفتری است که درآن هر چیزی اعم از امور تجاری یا غیرتجاری باید ثبت شود (ماده ۷ قانون تجارت).

انواع دفاتر تجارتی (ماده ۶ ق.ت) شامل:

دفتر روزنامه: مواردی که از ماده ۷ قانون تجارت جهت ثبت در دفتر روزنامه مستفاد می شود عبارتند از:

مطالبات و دیون – داد و ستد تجاری – معاملات راجع به اوراق تجاری اعم از خرید و فروش و ظهرنویسی – کلیه واردات و صادرات تجارتی – وجوه برداشتی جهت مخارج شخصی.

زمان تنظیم: همه روزه باید تنظیم شود.

دفترکل: دفتری که در آن صورت جامعی از کلیه دارایی منقول و غیرمنقول و دیون و مطالبات سال گذشته ثبت و امضاء می شود(ماده ۹ قانون تجارت). و زمان تنظیم آن هرهفته می باشد.

دفتر دارایی: دفتری است که در آن صورت جامعی از کلیه دارایی منقول و غیرمنقول و دیون و مطالبات سال گذشته ثبت و امضاء می شود(ماده ۹ قانون تجارت). معادل کنونی آن ترازنامه می باشد. زمان تنظیم آن هرساله و تا پایان پانزدهم فروردین سال بعد باید تنظیم شود.

دفتر کپیه: دفتری است که کلیه مراسلات و مخابرات و صورت حساب های صادره و وارده در آن به ترتیب ثبت می شود(ماده ۱۰ قانون تجارت). معادل کنونی آن اندیکاتور می باشد. زمان تنظیم آن زمان خاصی ندارد و هر وقت که لازم باشد باید ثبت شود.

تمامی دفاتر فوق باید توسط نماینده ی اداره ثبت امضاء شود. به استثناء دفتر کپیه نیازی به امضاء ندارد(ماده ۱۱ قانون تجارت).

تاجر باید تمام دفاتر فوق را از ختم هر سالی لا اقل تا ده سال نگاه دارد( قسمت اخیر ماده ۱۳ قانون تجارت).

در شرکت های سهامی عام و خاص به موجب ماده ۲۳۲ لایحه اصلاحی تنطیم ترازنامه ضروری است لذا علاوه بر اینکه می تواند دفتر دارایی داشته باشد حتماً می بایست ترازنامه هم تنظیم کند.

ضمانت اجرای تخلف از داشتن دفاتر: ۱- جرم محسوب شده و متخلف به جزای نقدی معادل دویست تا ده هزار ریال محکوم می شود(ماده ۱۵ قانون تجارت). ۲- امکان ورشکستگی به تقصیر وجود دارد( بند ۳ ماده ۵۴۲ قانون تجارت).

سندیت دفاتر تجارتی: له تاجر: باوجود شرایط مقابل سندیت دارند: *دعوا بین دو تاجر باشد. *دعوا مربوط به امورتجاری باشد.*دفتر مطابق مقررات تنظیم شده باشد. علیه تاجر: دفاتر در هرصورت به ضرر و علیه تاجر قابل استناد می باشد زیرا نوشته های تاجر در دفتر تجاری اش اقرار محسوب می شود.

هرچند دفاتر تجاری دارای تشریفاتی جهت تنظیم هستند اما باید بدانیم که این دفاتر سند رسمی نبوده و سند عادی محسوب می شوند لازم به ذکر است که اسناد تجاری نیز سند عادی محسوب می‏ شوند.