با روی کار آمدن نهاد دادسرا در نظام قضایی کشور اصولاً بیشتر پرونده ها پس از رسیدگی در دادسرای عمومی و انقلاب و انجام تحقیقات اولیه از طریق این مرجع به دادگاه فرستاده و یا بعضی از پرونده ها در همین مرحله مختومه می شوند. مراجعه کنندگان به این مرجع در یک تقسیم بندی کلی به اشخاص زیر دسته بندی می شوند:

۱- شاکیان یا وکلای آنان

۲- متهمان یا وکلای آنان

۳- گواهان

۴- ضابطان

۵- کارشناسان

پرسش: به چه شخصی شاکی گفته می شود؟

پاسخ: شخصی که از وقوع جرم به او ضرر و زیان وارد می شود و در مقام مطالبه آن بر می آید شاکی خصوصی نام دارد. در جرایم قابل گذشت مانند فحاشی، ترک انفاق، صدمات بدنی ساده، چک بلامحل و…نقش اصلی را در تشکیل پرونده شاکی ایفا می کند. یعنی اگر متضرر از این جرایم در مقام دادخواهی و شکایت بر نیاید نه پلیس و نه دادسرا حق تعقیب مرتکب جرم را ندارند و مرتکب جرم تعقیب می شود که متضرر از جرم از او شکایت کند. اما در جرایم غیر قابل گذشت مانند سرقت، کلاهبرداری و… شاکی نقش ثانویه دارد یعنی حتی اگر در مقام مطالبه ضرر و زیان برنیاید و شکایتی طرح نکند پلیس ودستگاه قضایی مکلف به کشف جرم و تعقیب متهم هستند. البته رضایت شاکی در این گونه جرایم نقش مهمی در تخفیف مجازات متهم خواهد داشت.

پرسش: شاکی برای طرح و بیان شکایت خود به چه مقامی باید رجوع کند؟

پاسخ: دادسراها و کلانتریها وظیفه دارند همه وقت(در وقت اداری یا غیر اداری و ایام تعطیل) شکایت کتبی و یا حتی شفاهی مردم را بپذیرند.

پرسش: شاکی برای بیان شکایت خود باید به چه نکاتی توجه داشته باشد؟

پاسخ: شاکی خودش یا توسط وکیل دادگستری حق شکایت دارد. در شکوائیه باید مشخصات و نشانی کامل و دقیق خود و کسی را که از او شاکی است بیاورید.

پرسش: اگر شاکی قادر به معرفی متهم نباشد برای مثال متهم به قتل غیر عمد ناشی از حادثه رانندگی پس از تصادف فراری شده و در این حالت شاکی چه تکلیفی دارد؟

پاسخ: اگر شاکی نتواند متهم را شناسایی یا معرفی کند دادسرا تحقیقات و اقدامات لازم را برای شناسایی او انجام خواهد  داد.