اظهار نامه چیست و از آن به چه منظوری استفاده می‎گردد؟

از جمله اوراق قضایی که مردم درمسائل حقوقی خود به نحوی با آن برخورد می نمایند، اظهارنامه می باشد.

فردی در امری خود را صاحب حق می داند، حتما لازم نیست برای ‏مطالبه حق خویش اقدام به اقامه دعوی نماید زیرا ممکن است با درخواست ‏شفاهی از کسی که بایستی این حق را ادا نماید به مقصود خویش نایل گردد. اما‏ برخی موارد بایستی این مطالبه را اثبات نماید و چون اثبات مطالبه شفاهی به نوعی مشکل است، بنابراین با تنظیم اظهارنامه و ارسال آن برای مخاطب، به طور رسمی اقدام به مطالبه حق خود می نماید. البته لازم به ذکر است که مطالبه حق تنها در صورت ارسال برگ اظهار نامه از سوی مراجع قضایی اثبات می‏ گردد. خواهان حق زمانی می تواند حق خود را از طریق اظهار نامه مطالبه نماید که براساس توافق طرفین یا به موجب قانون یا عرف ‏موعد مطالبه آن فرارسیده باشد. در برخی از موارد هم ارسال اظهار نامه قبل از اقامه دعوی مورد نظر ضروری است. مثلاً زمانی که محلی را به طور امانی به کارگر، سرایدار، خادم و به طور کلی به هر امین دیگری سپرده ایم. اگر شخص مورد نظر از استرداد مال امانی امتناع نماید، بایستی ابتدا اظهارنامه تنظیم نموده و به طرف مقابل اعلام نماییم ‏که محل امانی را پس دهد. درصورتی که شخص ‏امانت دار پس از ۱۰ روز از زمان ابلاغ اظهارنامه محل مزبور را پس ندهد، متصرف عدوانی محسوب می ‏شود. بنابراین در این‏ مورد می‏ توان دعوی رفع تصرف عدوانی را مطرح نمود و از مزایای این دعوی که خارج از نوبت و بدون تشریفات آیین دادرسی رسیدگی می‏ گردد، استفاده کرد.

نحوه تنظیم اظهار نامه

اوراق اظهارنامه در محل تمبر و اوراق قضایی در مجتمع های قضایی در اختیار مراجعین گذاشته می ‏شود.

درصورتی‏ که بخواهیم برای ‏یک نفر اظهارنامه بنویسیم، می‏ بایست مطالب خود را در سه نسخه تنطیم نماییم (برای هر نفر اضافی هم می ‏باید یک نسخه اضافی تنظیم گردد). پس از تهیه برگ اظهار نامه، بایستی مطالب خود را در ستون خلاصه اظهارات بنویسیم. در نوشتن این مطالب باید کمال دقت را داشته باشیم چون هر مطلبی که قید می‏ کنیم، از آنجایی که در نهایت ذیل آن‏ را امضاء خواهیم کرد، تحت شرایطی اقرار محسوب می‏ شود و ممکن است در دعوی طرف مقابل، از آن بر علیه خودمان استفاده کند.

نکته دیگری که در تنظیم اظهار نامه باید به آن توجه نمود، این است که از نسبت دادن جرم به طرف مقابل با نوشتن‏ اکاذیب خودداری نماییم چون ممکن است تحت شرایطی به عنوان مفتری یا کسی که اقدام به نشر اکاذیب نموده است ازسوی طرف مقابل تحت تعقیب کیفری قرار بگیریم.

 نمونه برگ اظهارنامه مربوط به فسخ اجاره نامه

مراحل ‏ارسال اظهار نامه و پاسخ به آن

پس از تنظیم اظهارنامه، مبلغ ۱۰۰۰ ریال تمبر برروی آن الصادق و آن ‏را برای ابلاغ به مخاطب به دفتر دادگاه یا اداره ثبت اسناد محل اسناد تسلیم می نماییم. (در واقع در مجتمع های قضایی اظهارنامه ها برای ابلاغ به دفتر مجتمع قضایی تحویل می‏ گردند و ۲۰ روز بعد جهت اخذ نتیجه، به همان جا مراجعه می‏ شود در اداره ثبت اسناد نیز دبیرخانه ی آن اداره یا محل خاصی در سیستم تقسیم بندی کاری متصدی این امر است). در صورتی که در این محل ها، دایره اظهار نامه ‏وجود داشته باشد، به این محل مراجعه می نماییم پس از تحویل اظهارنامه در سه نسخه به مرجع فوق الذکر، ابلاغ اظهارنامه از طریق “اداره ابلاغ مرجع قضایی مورد نظر” صورت می‏ گیرد.

پاسخ به اظهار نامه

زمانی که اظهار نامه ای برای ما ارسال می گردد، حتما لازم نیست بلافاصله به آن پاسخ دهیم، چون امکان دارد به علت سرعت‏ در پاسخ دهی، در پاسخ خود مواردی را ناشیانه ذکر کنیم که در اقامه دعوی از سوی طرف مقابل بر علیه خودمان مورد استفاده قرار گیرد. بنابرین شایسته است که مامور ابلاغ را در انتظار نگذاشته و در فرصتی مناسب ‏در یک اظهار نامه دیگر با طی مراحلی که گفته‏ شد پاسخ دقیق خود را تنظیم کنیم و به اظهار کننده اظهار نامه، اطلاع دهیم.